Dalam dunia yang semakin merosot bekalan air, sumber air yang dikongsi menjadi satu alat kuasa, mewujudkan persaingan di dalam dan antara negara serta memberi kesan segera kepada ekosistem.
Sidang Kemuncak Air Budapest tidak lama dulu merupakan satu inisiatif terbaharu mencari jalan mengharungi cabaran ini. Perhatikan beberapa fakta yang menyedarkan:
1. Air minuman dalam botol di kedai kini lebih mahal daripada minyak mentah di pasaran.
2. Lebih ramai orang hari ini memiliki atau menggunakan telefon bimbit berbanding mereka yang mempunyai akses kepada bekalan air bersih.
3. Air tidak bersih ialah pembunuh terbesar dunia, tetapi satu perlima daripada manusia masih tidak mendapat akses air minuman bersih.
4. Lebih daripada separuh populasi global hari ini hidup di kawasan yang berdepan kesukaran bekalan air, jumlah yang dijangka meningkat kepada dua pertiga dekad akan datang.
Kekurangan air yang dahsyat yang berpotensi berlaku di kawasan padat penduduk di Asia, Asia Barat dan Afrika Utara - kawasan paling kering di dunia - boleh menghasilkan jumlah besar "pelarian air" dan menyebabkan banyak negara tidak mampu menampung kesan pelarian itu. Persaingan merebut sumber air telah pun meningkatkan tekanan dalam negara dan antara negara.
Mesir yang kedudukannya di hilir Sungai Nil menggunakan sebahagian besar air sungai tersebut, tetapi ia kini mahu bertindak balas terhadap Ethiopia yang sedang membina sebuah ampangan besar.
China, negara paling banyak ampangan dan kuasa hidro terulung, telah meluluskan pembinaan 54 ampangan baharu - sebahagiannya di sungai-sungai yang menjadi talian hayat beberapa negara di Asia Tenggara dan Asia Selatan - dalam usahanya membina kawalan strategik ke atas aliran air antara sempadan.
Turki, seperti juga China, sedang cuba mengukuhkan dominasinya melibatkan aliran air serantau dengan mempercepatkan usaha membina ampangan besar yang bakal mengurangkan aliran air ke negara jiran Syria dan Iraq.
Perang dalaman Syria dan keganasan sektarian di Iraq telah mengurangkan tentangan serantau terhadap rancangan Turki itu.
Sementara itu, pertikaian perkongsian air antara negara semakin sengit, walaupun sebelum ini kurang menerima liputan media antarabangsa. Konflik air dalam negara yang budayanya pelbagai seperti Afghanistan, Pakistan, Yaman dan Sudan sering memunculkan dimensi etnik, lalu meningkatkan lagi cabaran keselamatan dalaman.
Tetapi seperti yang ditunjukkan oleh pertikaian, misalnya, di Amerika Syarikat, Sepanyol dan Australia, konflik air dalam negara tidak terhad kepada negara membangun sahaja. Konflik air AS telah merebak dari kawasan barat yang kering ke sebelah timur.
Keganasan melibatkan konflik air, walau bagaimanapun, berlaku kebanyakannya di dunia membangun, dengan kesukaran sumber air sering menggalakkan kerosakan alam dan memanjangkan lagi kemiskinan.
Akses yang cukup kepada sumber semulajadi, dalam sejarah, menjadi faktor kunci dalam masa aman dan peperangan. Air, walau bagaimanapun, sangat berbeza daripada sumber-sumber lain.
Ada alternatif untuk beberapa sumber lain, termasuk minyak, tetapi tidak ada alternatif bagi air. Negara-negara boleh mengimport, malah dari negara yang jauh, bahan bakar fosil, bijih galian, dan sumber dari biosfera, seperti ikan dan kayu balak.
Tetapi air tidak dapat diimport, terutama dalam bentuk yang besar. Air secara asasnya ialah sumber setempat dan sangat mahal untuk diangkut melalui kapal merentasi lautan.
Satu paradoks air ialah ia sebagai penjamin kehidupan tetapi ia juga boleh memusnahkan apabila membawa bakteria bahaya atau muncul dalam bentuk tsunami, banjir kilat, dan ribut.
Banyak bencana alam pada masa kini berkaitan air. Satu contoh terbaharu ialah bencana Fukushima di Jepun, yang kemudian mencetuskan bencana nuklear pula.
Akibat pemanasan global, air minuman bersih bakal menjadi semakin terhad walaupun pada masa sama aras laut meningkat dan cuaca ekstrem semakin kerap.
Perkembangan penduduk dan ekonomi telah pun menjadikan air minuman bersih sebagai isu besar di banyak tempat di seluruh dunia. Perubahan gaya hidup, sebagai contoh, telah meningkatkan penggunaan air perkapita dalam bentuk penggunaan industri dan pertanian.
Perkembangan-perkembangan inilah yang menjadi latar perang air dari sudut politik dan ekonomi yang telah pun berlaku melibatkan negara di beberapa rantau, termasuk melalui pembinaan ampangan di sungai antarabangsa, dan melalui cara diplomatik menghalang pembinaan ampangan seperti itu. Perisikan AS telah memberi amaran tentang perang air yang mungkin boleh bertukar ganas.
Menurut satu laporan yang menggambarkan penilaian agensi-agensi perisikan AS, penggunaan air sebagai senjata dalam perang atau alat terorisme semakin berpotensi menjadi kenyataan dalam dekad-dekad mendatang di beberapa rantau.
Sebuah panel, melibatkan lebih daripada 30 bekas ketua negara dan kerajaan pula menggesa tindakan segera, mengatakan beberapa buah negara berdepan risiko gagal menghadapi masalah kekurangan air. Jabatan Negara AS pula telah menaiktaraf air sebagai "satu isu penting dasar luar AS."
Kekurangan bekalan air semakin menelan kos sosioekonomi yang tinggi. Keputusan kerajaan negeri dan komersil di banyak negara untuk membina stesen janakuasa atau kilang semakin tersekat oleh keadaan kekurangan air di kawasan terbabit.
Bank Dunia menganggarkan kos ekonomi masalah air China sebanyak 2.3 peratus daripada KDNK negara itu. China, walau bagaimanapun, belum lagi berdepan tekanan penggunaan air - yang ditakrifkan dan dipersetujui di peringkat antarabangsa sebagai kesediaan bekalan kurang daripada 1,700 meter padu air setiap orang setiap tahun.
Ekonomi yang telah sedia mengalami tekanan penggunaan air, dari Korea Selatan dan India ke Mesir dan maghribi, membayar harga lebih tinggi dalam menghadapi masalah air mereka.
Bekalan air boleh diperbaharui tetapi bukan tidak terhad. Kemampuan tetap alam untuk memulih semula bekalan air tawar kini hampir 43,000 bilion meter padu setiap tahun. Tetapi populasi manusia telah berkembang hampir dua kali ganda sejak 1970-an, dan ekonomi berkembang lebih pantas lagi.
Pertambahan penggunaan ialah faktor tunggal terbesar menyebabkan situasi kekurangan bekalan air. Pendapatan meningkat, contohnya, menggalakkan perubahan pemakanan, terutama peningkatan makan daging yang penghasilannya sangat memerlukan banyak air.
Sekitar 10 kali ganda banyak air diperlukan untuk menghasilkan daging berbanding protein dan kalori berasas tumbuhan.
Akibatnya, air kini menjadi cabaran keselamatan dan ekonomi terbaharu dunia.
Walaupun tidak pernah berlaku lagi perang di zaman moden akibat perebutan air, sumber ini menjadi faktor sampingan dalam beberapa konflik bersenjata.
Risiko perang air kini kembali selepas era bekalan air murah dan banyak berakhir, dan dunia kini menyaksikan bekalan yang meningkat dan kualiti yang merosot.
Untuk mengelakkan perang air memerlukan kerjasama berdasarkan peraturan, mekanisme perkongsian air dan penyelesaian pertikaian. Walau bagaimanapun, masih tidak ada undang-undang antarabangsa berhubung air yang berkuat-kuasa, manakala kebanyakan perjanjian air serantau tidak dikuatkuasakan. Lebih buruk lagi, banyak pihak cenderung untuk bertindak secara bersendirian.
Masalah ini menunjukkan yang masyarakat antarabangsa menghadapi satu masalah yang lebih besar daripada bekalan minyak yang hampir kering, kelembapan ekonomi dan pelbagai cabaran lain yang selalu disebut-sebut.
Menangani masalah asas ini menjadi kunci kepada menangani cabaran-cabaran lain kerana kaitan rapat air dengan pemanasan global, kekurangan tenaga, tekanan pada bekalan makanan, tekanan populasi, pencemaran, kemerosotan alam, epidemik global dan bencana alam.
Brahma Chellaney ialah pakar geopolitik dan strategi terkemuka India. Buku terbaharu beliau ialah Water, Peace, and War: Confronting the Global Water Crisis terbitan Rowman & Littlefield, 2013. Artikel ini dipetik daripada akhbar Japan Times.
No comments:
Post a Comment