Himpunan 12 Januari: Beberapa pemerhatian penting

Perhimpunan 12 Januari pada Sabtu lalu, yang dinamakan Himpunan Kebangkitan Rakyat oleh Pakatan Rakyat dan juga dikenali sebagai himpunan sejuta rakyat - tetapi tidak sama sekali Himpunan Shamsidar - telah berlangsung dengan aman, tanpa mana-mana pihak bertindak dengan tidak wajar.

Berikut beberapa poin penting berhubung perhimpunan yang baru berlalu ini.

1. Himpunan aman

Hakikat bahawa perhimpunan boleh berlangsung dengan aman tidak boleh diabaikan, dan menunjukkan satu perkembangan baharu yang sihat dalam politik negara, walaupun pada masa sama dilihat sebagai perubahan strategi oleh pihak berkuasa.

Tidak seperti menjelang perhimpunan Bersih ketiga, pemerintah dan pihak polis tidak mengambil pendekatan memberi amaran dan mencetuskan suasana tegang menjelang perhimpunan, satu faktor penting yang menyebabkan perhimpunan boleh berlangsung dengan aman.

Kedua-dua pihak PR dan pemerintah mengambil kredit daripada perjalanan perhimpunan yang aman itu, walaupun daripada pihak pembangkang dan sekutu, sebab tiada provokasi daripada pihak polis dan pemerintah dijadikan satu sebab utamanya.

Tetapi perlu diakui juga ketiadaan provokasi daripada pihak penyokong PR atau penentang pemerintah juga menyumbang kepada suasana aman ini, kerana segelintir daripada peserta protes seperti ini sering menjadikan tindakan melakukan provokasi sebagai amalan semasa menyertai protes, seperti menjerit dan mengutuk pihak polis.

Tetapi perlu diakui juga bukan semua peserta di bawah kawalan pihak PR, kerana elemen anarkis dan yang lebih radikal yang semakin banyak menyertai perhimpunan seperti ini. Salah satu sepanduk yang menarik perhatian dalam perhimpunan ini bertulis, "We want real change and real democracy, not just a choice between Coke and Pepsi," dengan gambar wajah Datuk Seri Mohd Najib Abdul Razak dan Datuk Seri Anwar Ibrahim diletakkan di posisi bertentangan.

2. Tujuan perhimpunan

Perhimpunan ini masih merupakan kesinambungan dan sebahagian daripada mobilisasi Bersih, dilihat daripada warna utama dipakai pemimpin-pemimpin PR dan kepimpinan perhimpunan ini. Matlamat yang digariskan termasuk pilihan raya bersih dan adil dan tuntutan-tuntutan lain yang dikemukakan menunjukkan mobilisasi ini jelas merupakan kempen anti Barisan Nasional, dengan matlamat akhirnya menjatuhkan pemerintahan BN.

Naratif utama masih kegagalan-kegagalan pemerintah BN dan ucapan pemimpin-pemimpin politik juga masih berlegar sekitar isu kegagalan dan kelemahan pemerintah BN.

Stadium Merdeka dijadikan simbol usaha "memerdekakan" rakyat daripada pemerintahan BN yang disifatkan sebagai menindas, terutama dengan adanya kempen menyelamatkan Felda dan tuntutan royalti petroleum daripada negeri Kelantan dan Terengganu, yang ditahan bayarannya ekoran kemenangan PAS.

Fokus dan sentimen perhimpunan jelas sekali dalam kerangka mencetuskan sentimen dan membina momentum protes dan sokongan, sambil menunjukkan jumlah sokongan yang besar. Turut disertakan dalam tuntutan ialah pendidikan percuma, yang masih belum selesai diperdebatkan.

Tetapi perhimpunan kali ini memperlihatkan tanda-tanda keletihan, atau protest fatigue, selepas banyak kali protes besar-besaran diadakan sejak beberapa tahun lalu. Ramai peserta dilihat tidak menyertai perhimpunan di stadium, pulang awal dan seolah-olah kehilangan punca kerana ketiadaan elemen protes yang jelas (termasuk pertembungan dengan pihak berkuasa bagi sesetengah pihak) dalam himpunan ini.

3. Liputan media

Pihak media pemerintah telah memalukan diri sendiri apabila menamakan perhimpunan ini "Himpunan Shamsidar," berdasarkan maklumat yang tidak jelas asasnya. Liputan media pemerintah dalam isu ini mencapai tahap rendah terbaharu dan mencetuskan rasa meluat yang berleluasa dalam kalangan peserta dan pemerhati.

Pihak media propemerintah dan blog-blog upahan juga terpaksa mencari isu dan sudut lain untuk memainkan kempen negatif terhadap perhimpunan ini.

Walau bagaimanapun, kempen pro-PR di media sosial dan blog turut memperlihatkan elemen murahan dan sensasi, termasuk meletakkan gambar kesesakan jalan raya di luar negara yang didakwa kereta dari luar Kuala Lumpur menuju ibu kota untuk menyertai perhimpunan dan pelbagai gambar lain.

Perbezaan anggaran peserta juga mencetuskan debat, walaupun hanya pada tahap yang sederhana dan tidak sehingga menjadi perdebatan membuang masa tidak matang seperti yang sering berlaku sebelum ini.

Anggaran yang munasabah ialah sekitar 50,000 hingga 80,000, jauh melebihi anggaran pihak berkuasa tetapi juga tidak mencapai jumlah melebihi 100,000 yang dibawa sesetengah pihak dalam kalangan penyokong PR.

4. Apa selepas ini?

PR telah berkali-kali membuktikan sokongan besar yang diperolehi, selepas beberapa perhimpunan dan protes diadakan sejak penghujung 2007, meliputi isu pilihan raya bersih dan pemansuhan Akta Keselamatan Dalam Negeri, ISA.

PR telah membina identiti yang mudah dikaitkan dengan protes, yang walaupun dapat memenuhi beberapa agenda tetapi juga mengesahkan lagi sifatnya sebagai pihak yang bukan memerintah.

Selepas banyak isu menyumbang kepada mobilisasi besar-besaran dan menerima kehadiran yang besar, PR kini perlu juga memberi tumpuan pada hal-hal lain seperti urus tadbir, dan usaha-usaha prorakyat melibatkan kos sara hidup dan sebagainya, dan tidak lagi meletakkan segalanya di atas bahu BN, kerana PR juga telah menjadi sebahagian pemerintahan negara dan semakin sukar untuk disifatkan semata-mata sebagai pembangkang.